Ίχνη στον χρόνο (μέρος Θ, 1985-2000): Η απαξίωση του πάρκου. Οι κινητοποιήσεις των κατοίκων. Η Ανάπλαση.

Η επισκεψιμότητα του Πάρκου είναι ακόμα πολύ μεγάλη και οι κάτοικοι της Αθήνας χαίρονται τον περίπατό τους μέσα στο πράσινο.

Εμφανίζονται οι πρώτες εκθέσεις(βιβλίου-ανθοκομική) και ακολουθούν, καμιά δεκαετία αργότερα, τα παζάρια(Χριστούγεννα-Πάσχα). Ετσι αφαιρείται ζωτικός χώρος από το Πάρκο και καταλύεται για μεγάλο χρονικό διάστημα η έννοια του ελεύθερου χώρου στο Πεδίο του Άρεως.

Το 1988 παραχωρείται από την Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου ο χώρος του θεάτρου Χατζίσκου και ο περιβάλλων χώρος του, στον Πανελλήνιο Γ. Σ., συνολικά 5.660 τ.μ.

 

Απαράβατος όρος για τη χρήση του, με ποινή ανάκλησης του παραχωρητηρίου, είναι η μη κοπή της χλωρίδας (δένδρων και φυτών) του χώρου. Γεγονός που δεν ίσχυσε μιας και ο Πανελλήνιος Γ.Σ. με πρόεδρο τον τότε ιδιοκτήτη του τηλεοπτικού σταθμού ΑΝΤΕΝΑ Κυριακού, οικοδόμησε παράνομα την περιοχή κόβοντας σχεδόν όλα τα δένδρα που υπήρχαν εκεί.

Στη δεκαετία του 1990 αρχίζει να γίνεται αισθητή η εγκατάλειψη και η παρακμή του Πεδίου του Άρεως.  Τότε μεταβιβάζεται η διοίκηση του Πάρκου από το Ε.Τ.Μ.Ο.Α. του ΥΠΕΧΩΔΕ, στην Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αθηνών-Πειραιώς( Υπερνομαρχία) με πρόεδρο τον Θ. Κατριβάνο. Αμέσως αρχίζει η πλήρης εφαρμογή, της επικρατούσας μέχρι σήμερα πολιτικής, για τους ελεύθερους χώρους.

Στο Πεδίο του Αρεως, η αλληλουχία: εγκατάλειψη – ερήμωση – ανάπλαση – εμπορευματοποίηση – ιδιωτικοποίηση, φέρνει τα αποτελέσματά της. Κατ’ αρχάς έρχεται η μείωση του μόνιμου προσωπικού που συντηρούσε  και φρόντιζε το πάρκο. Επίμονα και σταθερά, οι 94 υπάλληλοι του Ε.Τ.Μ.Ο.Α. γίνονται 4-6 της Υπερνομαρχίας. Ο αντίκτυπος στην κατάσταση του Πάρκου είναι προφανώς άμεσος.

Αυτά τα προβλήματα συσπειρώνουν τους κατοίκους και δημιουργείται η Επιτροπή Αγώνα για την Προστασία του Πεδίου του Αρεως.

Αρχίζουν αγώνες για την αντιστροφή της κατάστασης. Συσπείρωση, ενημέρωση και αγωνιστικές συγκεντρώσεις των κατοίκων της περιοχής. Δημοσιοποίηση της κατάστασης στα Μ.Μ.Ε. και κάποιες προσωπικές και ένδικες προσπάθειες πίεσης των υπευθύνων.

Με δυναμική συγκέντρωση, πορεία και γκρέμισμα των κάγκελων τα σχέδια ανατράπηκαν.

Σταμάτησε έτσι και το σχέδιο κατάτμησης του Πάρκου, στα τέσσερα, με δύο μεγάλους άξονες, πλάτους 20 μέτρων.

(Γ.Υ.Σ.- άγαλμα Αθηνάς και Πλατεία Πρωτομαγιάς- αγαλμα Κωνσταντίνου).

Χάρη στις δυναμικές κινητοποιήσεις και παρεμβάσεις των κατοίκων και με πρωτοπόρα την Επιτροπή Αγώνα για την Προστασία του Πεδίου του Αρεως, έμεινε ακέραιο και ανοιχτό το Πάρκο.

Στη συνέχεια αλλάζει η διοίκηση και περνάει, από τον Θ. Κατριβάνο, στη Φώφη Γενηματά. Εμφανίζεται το δεύτερο σχέδιο ανάπλασης. Την περίοδο αυτή συνεχίζεται η εγκατάλειψη-παρακμή του Πάρκου. Μόνο μικρές εργασίες πραγματοποιούνται κυρίως με συμβάσεις με ιδιωτικές επιχειρήσεις, χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα. Η επισκεψιμότητα του Πάρκου όλο και μειώνεται.

Η νέα “Ανάπλαση” περιέχει έργα βιτρίνας, αφαίρεση πράσινου, αλλαγή του αρχικού σχεδίου του Πάρκου, ξύλινες υπέργειες διαδρομές, αθλητικές εγκαταστάσεις, καταστρέφοντας έτσι χώρους πράσινου δίπλα από τον Π.Γ.Σ. προς το κτίριο διοίκησης.

Με δυναμικές συγκεντρώσεις κατοίκων και συνεχή παρουσία σε όλα τα αρμόδια όργανα αποφάσεων, η Επιτροπή κάνει αντιληπτό στην Υπερνομαρχία, ότι και αυτά τα σχέδια δεν είναι δυνατόν να εφαρμοστούν. Ετσι για μια φορά ακόμα οι κάτοικοι δε δίνουν την “έγκρισή τους” για την καταστροφή του Πεδίου του Άρεως και το πετυχαίνουν.

Μέχρι το 2004 γίνεται μια “μίνι ανάπλαση” του χώρου από το άγαλμα του Κωνσταντίνου μέχρι την πρώτη πλατεία, πριν από την “Γαρδένια”. Τον ίδιο χρόνο η Επιτροπή Αγώνα, με δυναμικές παρεμβάσεις και δικαστική απόφαση αργότερα, αποτρέπει την προσπάθεια επέκτασης των εγκαταστάσεων του Green Park προς τον Π.Γ.Σ. και έτσι σώζεται άλλος ένας χώρος πρασίνου μέσα στο Πάρκο.

Δυστυχώς το Πεδίο του Άρεως συνεχίζει να παραμένει χωρίς σοβαρή φροντίδα και η εξαθλίωσή του μεγαλώνει.

Το 2006 εμφανίζονται τα προσχέδια της τρίτης απόφασης για  ανάπλαση. Καλούνται τα μέλη της Επιτροπής Αγώνα να δώσουν τη γνώμη τους. Δίνονται πολλές συμβουλές και ακούγονται προτάσεις τροποποίησης που σε μεγάλο βαθμό γίνονται σεβαστές.

Το 2007 εμφανίζονται τα επίσημα σχέδια “Ανάπλασης” από το αρχιτεκτονικό  γραφείο Τομπάζη. Αυτά, σεβόμενα το αρχικό σχέδιο του Πεδίου του Αρεως, αφού προσθέτουν και δεν αφαιρούν χώρους πράσινου και χωμάτινες διαδρομές, γίνονται αποδεκτά από τους περισσότερους κατοίκους της περιοχής.

Το Πεδίο του Αρεως βρίσκεται πια σε τόσο άθλια κατάσταση,  που η Επιτροπή Αγώνα εγκαταλείπει τη μόνιμη θέση της για περισσότερη φροντίδα στο χώρο και αποδέχεται την πρόταση της ανάπλασης ως τη  μόνη λύση για τη σωτηρία του Πάρκου.

Φτάνουμε λοιπόν στη διαδικασία εκτέλεσης του έργου.

Από το φθινόπωρο του 2007 εως και το 2011 το Πεδίο του Άρεως παραμένει κλειστό ως εργοτάξιο. Ο χώρος δυστυχώς για 4 χρόνια αποξενώνεται  από τους επισκέπτες του. Ο εργολάβος εκτελεστής των έργων της Ανάπλασης (Καπετανίδης) με πολλές κακοτεχνίες, μεγάλη σπατάλη των διαθέσιμων πόρων και πιθανή δολιότητα, εγκαταλείπει το έργο το 2012, κηρύσσοντας πτώχευση, με το 1/3 του έργου ανεκτέλεστο.

(Φυτοτεχνική μελέτη, αποπεράτωση του κτιρίου του “Αλσους”, υδάτινες διαδρομές, παιδικές χαρές, κ.α.).

Γίνονται εσπευσμένα εγκαίνια της “Ανάπλασης” του Πάρκου το 2011, προεκλογικά, από την Ντίνα Μπέη, που διαδέχτηκε την Φώφη Γενηματά, στην Υπερνομαρχία.

Οι υδάτινες διαδρομές και τα συντριβάνια λειτουργούν μόλις για μια εβδομάδα και μετά σταματούν. Εκτοτε δεν ξαναλειτούργησαν.

Η Ανάπλαση παραμένει ημιτελής και ένα μήνα μετά τα εγκαίνια το Πάρκο αρχίζει πάλι να μαραζώνει.

Η διοίκηση μεταβιβάζεται στην Περιφέρεια Αττικής με πρώτο Περιφερειάρχη τον Γιάννη Σγουρό.  Ολοκληρώνεται η αποκατάσταση του κτιρίου του Αλσους και του γύρω χώρου με πράσινο και χώμα, σύμφωνα με τα σχέδια Τομπάζη. Στην συνέχεια ο χώρος περικλείεται από φράκτη για να μην βανδαλισθεί  το κτίριο. Η εγκατάλειψη συνεχίζεται και εντείνεται.

Την ίδια περίοδο η κεντρική διοίκηση βρίσκει πρόσφορο τον χώρο για να εναποθέσει και μετά να αφήσει στην τύχη τους μεγάλο αριθμό προσφύγων, αντί να τους προσφέρει αξιοπρεπή κατοικία τροφή και φροντίδα. Ευτυχώς για αυτού και την ανθρωπιά μας το διάστημα της παραμονής τους εκεί δέχτηκαν την αλληλεγγύη και την προσφορά των κατοίκων της περιοχής. Χαρακτηριστικά οργανωμένοι φίλαθλοι  ομάδας πρόσφεραν προστασία έναντια σε πιθανές επιθέσεις της Χρυσής Αυγής.

Αυτά τα χρόνια της εγκατάλειψης και της ερήμωσης το Πάρκο γίνεται η “εύκολη λύση” για την προώθηση παραβατικών δραστηριοτήτων που “χαλάνε” την εικόνα της πόλης. Είναι η περίοδος που το Πεδίο του Άρεως βρώμικο, σκοτεινό, απότιστο, ανασφαλές και εγκαταλειμμένο, χωρίς φροντίδα και συντήρηση περνάει την περίοδο της μικρότερης επισκέψιμότητας του.

Σημείωση Συντάκτη:
Στην έρευνα που κάνουμε προσπαθούμε  να διασταυρώσουμε, από βιβλία, ιντερνετ και μαρτυρίες κάθε στοιχείο. Οποιος ή όποια έχει κάποια παρατήρηση για την ακρίβεια των στοιχείων ή έχει μνήμες, φωτογραφίες ή άλλα τεκμήρια εμπλουτισμού τους, κυρίως για το πεδίο του Άρεως, σας παρακαλούμε να έρθει σε επαφή μαζί μας στο e-mail epimenoume.pedio.areos@gmail.com ή στην σελίδα μας στο Facebook.

Για αυτή την παρουσίαση βασιστήκαμε σε στοιχεία: 1. από την εξαιρετική δουλειά για το Πεδίον του Άρεως που έγινε από μαθητές και μαθήτριες της Α΄ Λυκείου στο Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Αθηνών το έτος 2014 - 15, με υπεύθυνη την εκπαιδευτικό Ιωάννα Ηλιοπούλου. 2. Από το ιδιαίτερα τεκμηριωμένο βιβλίο "ΑΙ ΑΘΗΝΑΙ" του Κώστα Η. Μπίρη, Εκδόσεις ΜΕΛΙΣΣΑ 3. Από το λεύκωμα "Αθήνα 1833-1900, Φωτογραφικές Μαρτυρίες" του Μουσείου Μπενάκη και 4. Από στοιχεία του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου (ΕΛΙΑ) 5. Από στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) και 6. Από τις ιστοσελίδες enikos.gr, www.artisthall.gr www.mixanitouxronou.gr, www.lifo.gr.